CHUỒNG HỌC Ở LAI CHÂU

Những 'chuồng học' ở Lai Châu: Xập xệ những ngôi trường

(NNVN) - Trở lại Lai Châu tới thăm một số ngôi trường, điều tôi vô cùng kinh ngạc là sau 40 năm nhiều ngôi trường chẳng khác thời tôi dạy là mấy, vẫn là những “chuồng học”, khiến lòng tôi buồn se thắt…

Một giờ lên lớp của thầy trò Trường tiểu học số 2 Khoen On

Tôi từng sống và dạy học gần 20 năm ở Lai Châu. Đối với tôi Lai Châu là một phần máu thịt của mình, mỗi lần lên Lai Châu lòng tôi cứ rưng rưng như trở lại cái thuở trai trẻ vượt núi đến các bản làng xa xôi dạy chữ cho lũ trẻ.

Tháng 8/1975 tôi vừa ra trường nên được điều vào Nậm Sỏ dạy học. Đây là xã xa xôi nhất của huyện Than Uyên hồi bấy giờ. Con đường chỉ là lối mòn vừa đủ hai người tránh nhau. Tháng 8 đang là giữa mùa mưa, dòng suối Nậm Mu đục ngầu cuồn cuộn chảy, từ trên dốc Phiêng Bay nhìn xuống dòng suối như con trăn đất quằn quại xiết vào lòng núi gào thét điên cuồng.

Qua suối Nậm Mu ngày ấy là con thuyền độc mộc được làm bằng thân cây gỗ dài chừng 7-8m do những trai bản Phiêng Bay được dân bản cắt cử ra chèo thuyền. Giữa dòng nước hung dữ con thuyền mỏng manh như chiếc lá trôi băng trên dòng nước xiết, người chèo thuyền chỉ sơ ý một chút là con thuyền lật nhào. Bước chân lên thuyền vào mùa lũ, chúng tôi phó mặc số phận cho người cầm lái, bởi đã có cô giáo thiệt mạng do lật thuyền khi qua dòng Nậm Mu.

Đường vào Nậm Sỏ phải vượt qua hai cái dốc dài và dựng đứng như mặt ngựa là Huổi Mèn và Ngam Kha. Tôi không còn nhớ mình đã vượt qua hai cái dốc này bao nhiêu lần trong suốt 4 năm trời dạy học, nhưng còn nhớ như in các lớp học làm bằng tre nứa, mái lợp cỏ tranh mà ngày ngày tôi lên lớp dạy chữ cho lũ trẻ.

Năm nào cũng vậy, trước ngày khai giảng độ nửa tháng, chúng tôi phải vào trường vận động bà con sửa sang lại lớp học, bàn ghế. Lớp học ngày ấy là những túp lều tranh thấp lè tè, phên vách đan bằng nứa hở huếch hở hoác, bàn học sinh là những thân cây gỗ bổ bằng rìu chỉ rộng hơn trang vở một chút, còn ghế là các cây vàu gác qua hai cành cây có chạc chôn xuống đất. Mùa đông gió núi thổi hun hút, cả thầy và trò đều rét run. Những lớp học như thế chẳng hơn gì chuồng trâu, chuồng ngựa của người dân, chúng tôi vẫn đùa vui đó là “chuồng học”.

Hai phòng học ở điểm trường Mùi 1, Trường tiểu học số 2 Khoen On

Khi Than Uyên được tách ra thành hai huyện Tân Uyên và Than Uyên, Nậm Sỏ trở thành xa xôi và khó khăn bậc nhất của Tân Uyên, năm 2009 tôi có dịp trở lại Nậm Sỏ. Mừng vì Nậm Sỏ đã có một số phòng học xây, nhưng vẫn còn nhiều “chuồng học” tôi xin được nói ở cuối bài viết này.

Xuôi theo con đường xuống công trình thủy điện Huội Quảng nằm trên đất xã Khoen On. Từ trung tâm xã tôi ngược một cái dốc dài vào bản Mùi chừng 8 cây số, nơi đây có 3 trường học vừa được tách ra. Tiếp tôi là thầy Phạm Hữu Trung, hiệu trưởng trường tiểu học số 2 Khoen On, điều đầu tiên thầy Trung cho biết: Điểm trường chính cũng như phòng làm việc của hiệu trưởng, hiệu phó đang ở nhờ trường trung học cơ sở. Trường có 18 lớp, ngoài 3 phòng học xây ở điểm bản Mùi I và 7 phòng mượn trường THCS, nhà văn hóa thôn bản còn lại 8 phòng học tạm ở các điểm trường: Mùi I, Tà Lồm, Hua Đán tất cả đều xập xệ và có thể sập đổ bất cứ lúc nào…

Ngồi trong lớp hay ngoài trời đây?

Tôi theo thầy Phạm Hữu Trung sang điểm trường Mùi I, thật kinh hoàng trước điểm trường này. Điểm trường nằm lọt thỏm giữa những ngôi nhà sàn của các hộ dân không tường rào, lợn gà thả rông của các hộ dân quanh đó mặc sức “hành quân” và phóng uế quanh các lớp học. Điểm trường được gọi là “khang trang” nhất, ngoài 3 phòng xây còn lại 2 phòng học tạm cho 6 lớp học, trong đó có một lớp học ghép .

Không lời nào tả hết về các phòng học tạm ở đây, lớp học bằng gỗ, các cột kèo đều đã bị mối mọt, mộng mẹo nứt toác “há miệng” hết cả ra, gió bão có thể quật đổ bất cứ lúc nào. Vách được thưng bằng những tấm gỗ tận dụng vá víu, chằng đụp các kiểu mà vẫn không thể nào kín được. Chẳng lớp nào có cửa, mà có cửa cũng chẳng ích gì, gió núi và sương mù cứ thông thống ùa vào, mùa đông ngồi trong lớp cũng như đứng giữa trời. Lớp học như thế là nơi lý tưởng cho bầy gia súc thả rông trú ngụ qua đêm.

Thầy Trung bảo tôi: Cơ sở vật chất điểm trường Mùi I này là khá nhất, còn các điểm trường Tà Lồm, Hua Đán thì điêu tàn hơn nhiều…

Đọc thêm »